به بهانه مرگ پرویز اعراضی (آمیرزای شاعر) / غروب ناظم شیرین سخن کرماشانی / جلیل آهنگرنژاد
یکی از وجوه متمایز گویش‌های کوردی باشوری، قابلیت منحصر بفرد طنزسُرایی است. تاریخ ادبیات کوردی در این جغرافیا چنین گواهی می‌دهد که «نظم‌های طنز» بخش قابل توجه و بدون انکار متونی است که در سطوح مختلف جامعه‌ی کوردی به عنوان یک «سُنت ادبی» مورد توجه عام بوده است.
این گونه افراد در بافت‌های جامعه‌ی ایلی همواره مورد توجه بوده‌اند و هر حادثه‌ی تلخ یا شیرینی، می‌توانسته چشمه‌ی خوش‌زبانی‌های آنان را به جوش و خروش بیندازد و مخاطبان بسیاری بی‌صبرانه از چنین نظم‌هایی استقبال می‌کردند. برخی از آن نظم‌ها بر سر زبان‌ها می‌افتاد و برای سالها و بلکه بیشتر در بستر فرهنگ و ادب شفاهی کوردی سینه به سینه نقل می‌شدند.
امروزه حتی با توجه به رشد تکنولوژی و نوجویی شاعران باشناسنامه در گستره‌ی چنین زبانی، این سنت ادبی همچنان به حیات خود در حاشیه ادامه می‌دهد. کافی است سری به فضاهایی بومی‌تر بیندازیم تا نمونه‌هایی از چنین انسان‌های خوش ذوقی را بیابیم.
این جریانِ نظم‌های طنز، شاخه‌های متعددی یافت که بخشی از آن به ادبیات رسمی کوردی در کرماشان ورود کرد. به عنوان نمونه می توان به شعر «قه‌ن کرماشان» تمکین کرماشانی اشاره کرد. پس از وی شامی کرماشانی نیز چنین روندی را پی گرفت و شعرهای معروفی از او در کتاب «چه‌پگه گوڵ» به یادگار ماند و امروزه در خاطر بسیاری از مردم نقش بسته است. از او «کرانشینی»، «ڕۊن نه‌وانی» و… زبانزد عام و خاص است. چنین آثاری اوج اعتبار چنین سُنتی به حساب می‌آید و پس از شامی، کسی نتوانست به چنین سطحی برسد.
این گونه آثار به خطا «شعر» نام گرفته اند. اگر چه در آثار طنز شامی رگه‌هایی قوی از شعر را می‌توان یافت، اما در حقیقت اکثر آثاری که با چنین رویکردی سروده شده اند، نظم‌هایی هستند که در آن، بیشتر به مشکلات اجتماعی مردم توجه شده است. آن هم گاهی با حلاوتی ویژه که مردم با شنیدن آن، هم بخش تلخ ماجرا را به یاد می‌آورند و هم با سِحر زبان شاعر، لبخندی بر لب‌هایشان ولو موقت می‌نشیند تا مرهمی بر درد و رنج جامعه باشد.
چنین سُنتی در سطح معیار ادبیات بویژه با جریانسازی نوین ادبیات کوردی در کرماشان به حاشیه رفته است. اما هنوز در برخی از فضاهای فرهنگ سنتی می‌توانیم شاهد حضور چنین نظم‌پردازانی در سطحی متوسط باشیم.
یکی از این چهره‌ها «پرویز اعراضی» معروف به «آمیرزای شاعر» است. آمیرزا آخرین روزها و سالهای عمرش را در دوره‌ی سوشال مدیا به پایان رساند. مردی که با چند برنامه از شبکه‌ی استانی کرماشان در بین مردم مطرح شده بود، بعدها آثارش در نشریاتی مثل باختر به دست مشتاقان «نظم‌های نقدمحور» رسید و برای نسلی از مخاطبان تلویزیون استانی، ردی از خاطره به جا گذاشت.
کتابی از او منتشر نشده و یا لااقل من ندیده ام. اما بخشی از نظم‌هایش در فضاهای مجازی وجود دارد و می تواند مرجعی برای قضاوت اهل قلم باشد. او در زمانی از چنین سُنت ادبی شیرینی استفاده کرد که مردم غالباً تغییر ذائقه داده و به سمت جریان‌های تازه‌تری رفته بودند و به همین دلیل، جز طیفی از عام جامعه، مخاطبانی جدی نیافت.
بدون شک نگاه امروز طالبان ادبیات به هر سمتی باشد، زنده یاد پرویز اعراضی نامی قابل احترام در ادبیات سنتی کرماشان خواهد ماند. روانش شاد و یادش گرامی باد
دیدگاه‌ها: ۲ دیدگاه
سپاس و ڕێز لە ئێوەێ ھەنین ئەڕاێ مزنەگرتن وە ژیان و کارەیل ڕێزدار (پەرویز ئێعرازی). لوتفەن لەوارەێ ژیان و بەرھەمەیل ھونەری گوورانیچڕ ناسیاێ کورد (عەباس جەلیلیان) ناسیاێ وە (عەباس کزە) ک ھە لە ڕووژەیل دۊایی لە دنیا چی گوزارشتێگ بڵاو بکەین. حەیف و سەد مخابن کە قەێر لەیوا ھونەرمەندەیلێگ نیەزانیمن و بایەد وەدۊاێ مردنیان وە مەردم بناسنیمیان؛ ھەرچەن لەوارەێ ئەی ھونەرمەندە تەنانەت وە دوای مردنیش کەسێگ کاری نەکردیە.
سپاس هاوڕێ عه‌زیز
خوه‌شاڵ بۊمن هه‌ر چێ له باره‌ێ بزانی ئڕامان بۊشی.
وه‌ێ شماره‌ێ تلگرامه تۊیه‌نین په‌ێوه‌ندی بگرین: 09024789969