ئیمه له‌ێ ساڵه‌یله چۊنه ژیه‌یمن! / ڕومان «کووری» و کووری ئیمه /جه‌لیل ئاهه‌نگه‌رنژاد
ئیمه له‌ێ ساڵه‌یله چۊنه ژیه‌یمن!
ڕومان «کووری» و کووری ئیمه
ئه‌وانه گ ڕومان «کووری» له «ژوزه ساراماگو» خوه‌نینه، زانن ک له ناو ده‌یشته‌ێ ئه‌و کتاوه، ئاێه‌مه‌یل، تۊش کووری ده‌سه‌گه‌ل هاتنه. چراخ قرمز شه‌قامێگ، یه‌کم‌کوور وه پێان ناسنێد و کووری له وینه‌ێ «کوروونا» ک تۊشێ هاتیمن، وڵات گرێده وه‌ر .
قه‌ێرێ له لێان گرن و به‌ن خه‌نه بن ئاسایشگاێگ. بڕێگ چه‌کداریش نه‌نه بان سه‌رێان. گیچه‌ڵ گه‌ورا یه‌سه ک ئاێه‌مه‌یل، ده‌رد گه‌وراێ «کووری» له هۊره‌و به‌ن و له شوون تیکه‌ێ «نان» حازرن خۊن بخه‌نه ڕێ. له شه‌وه‌کی تا شه‌و گه‌وره‌ترین گرفتێان، نان و ئاوه و ئاسایشگاگه ئڕاێان بووده گه‌ناڵه‌دان و یانیش شاهات بوونه سیسه‌رک ناو گناڵه‌گه!.
هه‌ر له‌و دنیاێ بۊچگه ک گشتێیان گرفتارن، بڕێگ له لێان یاخی بوون و تفه‌نگ درارن تا تیکه‌ێ نانێ ک ده‌نه‌پێان، وه زوور چه‌ک له لێان بسێننه‌ێ. کوشت و کوشتار که‌فێده ڕێ و مامووره‌گانیش ئڕاێ کوشتنێان، وه که‌س جواوێگ نیه‌ن. فره له لێان کوشیه‌ن و له ناو حسار ئاسایشگاگه چاڵێان که‌ن تا بوو گه‌نێان وه‌ڵات له وه‌ر نه‌گرێ. ته‌نیا گیانێان ها وه یه ک ژن دگدڕه‌گه وه قه‌سێ خوه‌ێ داسه کووری و چه‌وه‌یلێ ئازاس تا یارمه‌تی ئێ هه‌مگه کووره بێه‌ێ…
ڕومانه‌یل، مه‌ته‌ڵه‌یل و مه‌سڵه‌ته‌یل، گشتێ له بن، ئڕاێ یه‌نه ک ئیمه خوه‌مان له ناوێان بۊنیمن و بزانیم ئه‌ول کام کاراکترێیانا په‌ێوه‌ندی فره‌تره‌کێگ دێرێمن. ئمجا هه گ نه‌خش خوه‌مان دیمنه‌و، ئه‌و وه‌خته‌سه ک تۊیه‌نیمن هاوڕییان بۊمن تا بزانیمن چوه وه سه‌رێان تێد و له چ گیچه‌ڵه‌یلێ گرفتار بوون و چۊ دران. تا ئیمه‌یش بتۊیه‌نیمن له‌و فکر و ده‌سڵاته ده‌سمییه‌ت بگریم ئڕاێ گیان وه ده‌ر کردن له زیقاوه‌یل ژیان.
وه ڕاس ئه‌گه‌ر هه‌ر وه ئێ چه‌و مه‌سڵه‌ته‌و وه ڕومان کووری بنووڕیمن و جامه‌کێگ بنه‌یمنه نواێ خوه‌مانه‌و، ئیمه‌یش گرفتار چۊنه گیچه‌ڵێگیم. نه ته‌نیا له بووت ژیان کوومه‌ڵاێه‌تییه‌و له‌وایمنه، له تمام ده‌روه‌چه‌یل تره‌که‌و له یانه خراوتره‌کیم. خاسه له‌ێ باوه‌ته‌یله‌و هۊرده بۊمن:
زامێ ک فره بمینده‌ێ، دی ئڕاێ خاون‌زام و هاوقاوه‌یلێ عادییه‌و بوود. له یه‌ێ جییه‌و چقیایمنه‌سه ناو گه‌ناڵه‌یل و گه‌نه‌ڵخه‌دانه‌یل بۊچگ و گه‌ورا و حازریمن ئڕای تیکه‌ێ نان، زگ یه‌ک بدڕیم. گرانی، گوڕاێ گوڕ نز پا ئه‌ڵچنێ ک له ساده‌ترین چشته‌یل، خواردن و داشتن، دڵ بکه‌نیمن. ئه‌گه‌ر هه‌ر ڕووژێ ک چیمنه بازار و گرانێ مڕ ماڕێ بۊ، دی ئڕامان «عادی» خوه‌ێ نیشان ده‌ێ. ئیمه‌یش دی له وه‌راێوه‌رێ سڕ بۊمنه! نیه‌زانیمن له گیانمان بڕێ!…
له جی تره‌ک بانکه‌گان چقاننه‌سه‌مان ناو بیل وامه‌یل جووراێ جوور و له جی یه ک چوار گام نواتره‌ک خوه‌مان بۊنیمن، هایمنه شوون یه ک له کووره‌ێ ژیان خوه‌مان بووڕیمن تا بتۊیه‌نیمن قست وامه‌گان بخه‌یمنه ڕێ. له‌ێ چۊنه ڕووژگارێگ، دی که‌سێگ نیه‌تۊیه‌نێ وه گه‌وره‌ده‌رده‌گان کوومه‌ڵگا فکر بکه‌ێ.
یه ک: ئڕا وه‌ێ چۊنه گیچه‌ڵه‌یل و دۊزه‌مه‌یڵێگ گرفتار بۊمنه؟ چۊ باێه‌س له‌ێ مردارخانه درایمن؟ وه‌ره‌و کوو قاڵ بکه‌یمن تا ده‌نگمان وه که‌سێگ بڕه‌سێد؟ ده‌ر و بان له لیمان به‌سیاێه و شه‌وار شۊم، جی خوه‌ره‌تاوی ژیانمان گرتێیه. ده‌سمان خالییه؛ چه‌ومان نه‌ڵوڕێ، باڵمان بێ هازه و له ناو که‌پووڵمان هۊچ ده‌روه‌چێگ وه‌ره‌و بانان ڕووژنا واز نیه‌ود. زمسان ده‌ر ماڵ له لیمان گرتێیه. ئاێه‌م کووره‌گان، ئاسایشگاگه‌ێان، چه‌کداره‌گان و شه‌ڕ له سه‌ر تیکه‌ێ نان له ڕومان «کووری» هه‌ێمان وه هه‌ێمان هاوڕێمانه. وه ڕاس چه‌ن چراخ قرمز تره‌ک ها له ڕێ؟