ده‌نگ ئازادی، رسانه‌ێ چه‌ن ده‌نگی / فرده‌وس هاشمی
هەرسەی ڕووژنامە و هەفتەنامەگان تەنیا کەرەستەیل ئەڕای ڕەسانن خەوەر و تەنیا سەرچاوەیل ئاگاداری نین ئەمان لە گرنگترین کەرەستەیلێگن ک ئەڕای ئێ ئامانجە وە کار چن و تەنانەت وەدی هاتن و گەشەی ڕەسانەیلێ چۊ ڕادۊن، تلۊزۊن، ماهوارە و ئینترنتیش لە ئەرزشێان کەم نەکردێە و ئەڕای گەشە داێن و بڵاوێان دەسمیەتدەریش بۊنە؛ ئێ بەردەوامیە وە مدوو تایبەتمەندیەیلێگە ک ئێ کەرەستە دێرێ.
یەکێگ لە ئێ تایبەتمەندیەیلە تۊەنێ جوورایجووری بابەتەیل یا مژارەیل هەفتەنامەیل لە ئاست ڕەسانەیل ترەک بوودن؛ ئڕای نموونە، یەی بەڕنامەی ڕادۊن یاگەر تلۊزۊنی خەوەرەیل و بابەتەیلێان کەمتر لە ڕووژنامە و هەفتەنامەس.
تایبەتمەندی ترەک ک هەوەجە وە ڕووژنامە و هەفتەنامە فرەترەو کەێ یەسە ک وەردەنگ مەژبوور نیە لە یەی دەرفەت و زەمان تایبەت بنیشێ وە پەێ باسێان، هەر کاتێگ بتواێ تۊەنێ لەلێان کەڵک بگرێ و تەنانەت تۊەنێ چەن جار ترەکیش بنووڕی وەپێان و دەرفەت سەرنج داێن فرەترێگ لە سەر مژارەیل و باسەیلێان دێرێ. ئەدی یەی ڕووژنامە یا هەفتەنامە تۊەنێ بەش گرنگێ لە ژیان ڕووژانەی خەڵکەگە بوودن. هەر وە ئێ مدووەیشە جوورایجووری و شمارێان لە هەر وڵاتێگ تۊەنێ نیشاندەر پێشکەفتن یا دۊامەنین ئەو وڵاتە بوو.
هەر کەسێ ک ئازمان کار ڕەسانەیی داشتۊ، تەنانەت ئەوانەی ک وەردەنگ هەمیشانە و پەیگیر ڕووژنامەیل و هەفتەنامەیلن، وە خاسی زانن ک چاپ و بڵاو بێ هچان یەی هەفتەنامە، ئەوەیش وە دریژایی چەن ساڵ، چەنێ هەڵکەفت گرنگ و وەنرخێگە.
چاپ و بڵاو ٦٣٠مین شمارەی هەفتەنامەی دەنگ ئازادی یەی هەڵکەفت فرە گرنگ، ڕەنگین و پیرووز ئڕای کرماشانە و جی قەیرزانی و دەسخوەشی دێرێ. هەرسەی هەر کارێگ بەهێزیەیل و کەم‌هێزیەیلێگ دێرێ و هەفتەنامەی دەنگ ئازادی هەم لە ئێ باوەتەو لە ئەو دۊا جیاواز نیە، ئەمان بەردەوامی لە کار و ڕەسین وە تەمەن ١٨ ساڵان ئەڕای ئێ هەفتەنامە یەی هەڵکەفت کەم وێنە لە وڵاتە و نیەوێ وە بەرپرس ئێ هەفتەنامە، پیرووزبای نەوەت و قەیرزانی نەکرد.
دەنگ ئازادی ڕەسانەێگ بۊە ک نەخش گەشەدەر خاسێگ ئەڕای ڕووژنامەوانی سیاسی-کوومڵایەتی و کولتووری لە کرماشان بازی کردێە. جوورایجووری بابەت و دوزوانە بۊن (فارسی-کوردی)، دو تایبەتمەندی ئێ هەفتەنامە بۊنە ک بۊە وە مدوو داشتن وەردەنگەیل و هەوادارەیل فرە.
دەنگ ئازادی هەمیشە لە نووڕگەی خەیرخوازانەێگەو، بێ لاداری و جەڤ سازی، وەردەنگەیل خوەێ لە هەڵکەفتەیل سیاسی، کوومڵایەتی، کولتووری و ئەدەبی ڕووژانەی وڵات ئاگادارەو کردێە؛ ک هەر یەیشە یەکێگە لە گرنگترین مدووەیل بەردەوامی و دریژە داشتن کار ئێ گۆڤارە.
وە وتەی میخائیل باختین، فیلسووف ڕووسی، هەنای ئۊشیمن چەن دەنگی، وە ئێ مانا نیە ک هۊچ چوارچووێگ لە کار نەو؛ بێگومان کار بێ چوارچوو هەر وە ئاکام و دەسکەفت درس و دڵبقرچ نیەڕەسێ، ئەمان جار جارێگ ئێ چوارچووەیلە فرە تەنگەو بوون؛ مەرج پێشکەفتن و سەرکەفتن یەی کوومڵگە دەرفەت داێن وە گشت دەنگەیل وەگەرد یەک و ئەژنەفتن گشت دەنگەیلە؛ ئێجوور کوومڵگەێگە ک گیان کەفێ لە وەرێ و پێش چوو تا وە سەرکەفتن بڕەسێ. دەنگ ئازادی تۊەنستێە بێ لاداری و ڕەش‌بینی دەرفەت وە گشت دەنگەیل هاوڕێ و دژ لە باوەتەیل جوورایجوور بێەێ ک وە گووش وەردەنگەیل بڕەسن.
بێگومان چاپ و بڵاو شمار بان لە یەی گۆڤار وە لاپەڕەیل و بابەتەیل جوورایجوور وە شێوەی هەفتەیی، هەم دەرفەت فرەترێگ نەێ لە ئەختیار وەردەنگەیل و کوومڵگە، و هەمیش بوودنە مدوو هۊرد نووڕستن و گەشە داێن وە زانست و ئاگاداری کوومڵگەی ڕەسانەیی.
ئێ هەفتەنامە ساختار پیەک تکنیکی و زانستیێگ دێرێ؛ لە هەڵوژانن وێنەیل و چنینێان لە لاپەڕەی یەکم، تا ڕێک و پێک کردن نۊسمانەیل و هەڵوژانن تیتر و شێوەی بڵاو، گشتێ وە شێوەێگە ک هان وەردەنگ دەێ وەرەو خوەنین.
لە باوەتی ناوەڕووک، بابەتەیل و مژارەیل گرنگ و تازە لە هەڵکەفتەیل ڕووژانەی کوومڵگە و مەردم، لە هەر پەلێگەو وە دەس پسپۆڕەیل تایبەت وە خوەێان نۊسیەن ک وە هەوەجەیل تایبەت وەردەنگەیل خوەێان وە خاسی جواو دەن. هەر لێوا ستایل و شێوەیل جوورایجوور ڕووژنامەوانی لەوای خەوەر، گوزارش، وت وێژ، وتار، یادداشت و … گشتێ لە شان یەکەو تیەن و هەرکام وەردەنگەیل تایبەتێگ کیشن وەرەو خوەێان؛ ک یە خوەێ یەکێگە لە ڕەنگینیەیل و بەهێزیەیل ئێ گۆڤارە.
هەروەها دەنگ ئازادی لە ڕێ وت وێژ وەگەرد کەسایەتیەیل ناسیای و خاوەن بیر، وە شێوەێگ لە سەر مژارەیل و بابەتەیل ڕووژانە باس کەێ ک هەم ئیدە و ڕێکار بنەێ لە ئەختیار بەرپرسەیل ئێ هەڵکەفتەیلە و هەمیش مەردم و وەردەنگەیل وەگەردێەو پەیوەندی بگرن.
جیا لە خەوەرەیل سیاسی و کوومڵایەتی ڕووژانە، ک وە دەسمیەت دەنگ ئازادی تۊەنستنە وە خاسی و بێ لاداری بڕەسن وە گووش مەردم، هەڵکەفتەیل ئەدەبی وڵات، وەتایبەت ئەدەبیات کوردی ک بەشێگە لە ناسنامەی ئێ خەڵکە و یەکێگە لە بابەتەیل و پەلەیل دڵبقرچ کوومڵگە، لە ڕێ ئێ هەفتەنامەوا باس کریەن و وەردەنگەیل و دووسدارەیل زوان داڵگی و ئەدەبیات وڵات هەم بێ بەش نەیشتێە. هە لێوا چاپ وتارەیل و نۊسمانەیل لە بان بابەتەیل زانستی، کوومڵایەتی و… وە زوان کوردیەو، بۊە وە مدوو یە ک ئێ هەفتەنامە بێجگە وەردەنگەیل فارس زوان ڕەسانەی دڵخواز وەردەنگەیل کورد زوانیش بوودن و رووژ وە ڕووژ فرەتر لە دڵ مەردم جیەو بکەێ.
هەفتەنامەی دەنگ ئازادی، وە پەرپرسایەتی جەلیل ئاهەنگەرنژاد، تا ئمڕووژ ک پەسای ٦٣٠مین شمارەی خوەێ بڵاو کەێ تۊەنستێە ئەرک فەرهەنگ سازی ڕەسانە لەوای یەی کەرەستەی بەهێز وە خاسی و درسی بارێە جی. ئێ هەفتەنامە تا ئێرنگە فرە خاس کار کردێە و تۊەنێ فرە خاستر پێش بچوو ئەگەر خاوەن بیرەیل وڵات ک ڕووژنامەوانی زانن تەنیا نەیلنەێ و لە ئاست زانیاری خوەێان وەگەردێەو هاوکاری داشتوون.