وت وێژێگ ئه‌ول دیمەن پەروین، بازیگەر: دۊه‌ته‌یل تۊەنن چارەنۊس خوەێان بوون
فردەوس هاشمی:سینەما پێشەێ بەهێزێگە ک فرە جار ئڕای پەیجووریەیل و لێکۆلینەیل جوورایجوور کەلتووری، ڕامیاری و کوومڵایەتی سەرنج ڕاکیش بۊە؛ تا ئەورە ک تەنانەت کەرەستەێگ بۊە ئڕای پەی بردن وە ئاست پێشکەفتن نەتەوەیل. یەکێگ لە ڕێەیل ناسین کەلتوور و ڕەسم و ڕێوازەیل هەر خەڵکێگ لێکولینە و ئانالیز سینەمای ئەو وڵاتەسە ک وێنەێ ڕووشنێگ لە ڕەفتارەیل کوومڵایەتی و کەلتووری نەتەوەیل نەێدە وەر چەو وەردەنگ. سینەمای کرماشان هەرسەی تەمەن دریژێگیش دێرێ ئەمان لەباوەتی فیلمەیل ناسنامەدار تایبەت وە خەڵک خوەێ دەسێ پەتی بۊە ک مدووەیل فرەێگ داشتێە و باس لە سەرێان ئامانج ئێ نۊسمانە نیە. چەن ساڵێگە کارگەردان بەهێز و جوان کرماشانی، سادق سامرەیی، وە شێوەی پڕهازێگەو لە ئێ ڕێە دەس وەکار بۊە و کارەیل ناسنامەدار و ڕەسەنێگ وە پەرتخ ڕەسانێە. یەکێگ لە ئێ کارەیلە فیلم داستانی «تەنیا دارێگ بۊم وە سەر یاڵەوە» بۊە ک وە ئێ تازە کار فیلمبەرداریێ تەمام بۊە. وە ئێ بوونەوە توایمن وەگەرد دیمەن پەروین وت وێژێگ داشتۊمن ک نەخش کاراکتر سەرەکی ئێ فیلمە بازی کردێە. خاتۊن، فرە سپاسد کەم ک ئێ دەرفەتە دایدن وەلدا لە ئێ باوەتە وت وێژێگ داشتووم؛ یەکم جار ئڕا پێناساندن وە وەردەنگەیل دەنگ ئازادی کەمێ لە خوەد ئڕامان بۊش.
دیمەن پەروینم ، مناڵ گیەڵان لە پاڕێزگەی کرماشان، وە دی هاتێ ١٣٦٢ هەتاوی، هڵایە دو سێ ساڵە خەریک بازیگەریم؛ یەکێ ترەکیش لە هۆنەرەیلێ ک فرە پێم خوەشە و یەی ساڵێگە پێ خەریکم وێنەگریە. خوەشاڵم ک بریارە وە بوونەی ئێ وت وێژەو وەگەرد هاو وڵاتیەیل و هاوزوانەیلم پەیوەنی داشتووم؛ هامە خزمەتدان.
چۊن بێ ک جنابد پا نایدە دنیای بازیگەری و یەکم جار وە چ کارێگەو دەسپێ بۊد؟
هەمیشە ئارزووم یه بۊ لە ناو فیلمەگان قوبادی بووم و خوەم لە ناو فیلمەگان قوبادی هەست کردیام. یەکم جار یەی دووسێ ک لە جەرخەیل کوردی وەگەردێ ئاشناوە بۊم پەیخام دادەپیم ک ئاقای سامرەیی ئڕای فیلم مۆستەنەد کوردی «بنملی» هەوەجە وە هاوکاری یەی دۊەت دێرێ ک کوردی خاس قسیە بکەێ؛ هەنای ئڕا موستەند بنملی پێم وەتن فرە خوەشاڵەو بۊم؛ هڵایە سێ ساڵ پێش بێ ک دی بازیگەری من وەگەرد بنملیەو دەسپێ بێ.
فیلم «تەنیادارێگ بۊم وە سەر یاڵەوا» لە چ ژانرێگە و داستانێ چوەس؟
داستانێ لەبارەی دۊەتێگە ک هەرسەی لە ئاوای و وە شێوەی كڵاسیک ژیاێە ئەمان سەربەخوەێە و ئەو ژێر دەم نیەچوو ئڕا هیچکەس و ڕخێ لە هیچ نیەچوو و هەر ها کۊەوە؛ گیچەڵیش ئڕاێ دروس کەن ئەمانێ دەربەن نیە و هەر کار خوەێ کەێ.
چەنێ دووس ئێ کاراکترە دێرید ک نەخشێ بازی کردیدە، یا خاستر بۊشم چەنێ پێد خوەشە لە ژیان ڕاسکانی ئێجوور کەسایەتیێگ داشتۊد؟
فریە دووسێ داشتم ئاخر تاڕادەێگ هەر ژیان ڕاستەگانی خوەم بۊ هەرسەی لێوا ژیانێ فرە دژوارە و گیچەڵەیل تایبەت وە خوەێ دێرێ.
وە باوڕد هەمیش لە دۊەتەیل وڵاتمان ئازمان ئێجوور گیچەڵەیلێگ دێرن یاگەر تەنیا تایبەت وە جنابدە؟
تۊەنم وەدڵنیاییەو بۊشم ک وەداخەو زۆرم دۊەتەیل وڵاتم وە مدوو فەرهەنگ و ڕەسم و ڕێوازەیل کۊەنە پارێز ئازمان ئێ گیچەڵەیلە داشتنە و ئەگەر جیاوازیێگ لە ئێ باوەتەو لە ناوێن کاراکتر تەنیادار و ئەودۊای دۊەتەیل بوودن لەباوەتی شێوەی بەرخورد وەگەرد گیچەڵەگەس، یەکێ خوەێ‌کوشی هەڵوێژنێ، یەکێ شەو و ڕووژ گیرێدن و پەشێوە، یەکێگیش سەر چەمنێ و باڵبەستەی داتەکەیل و ڕەسم و ڕێوازەیل بوودن؛ یەکێگ لە مدووەیل سازین ئێ فیلمەیشە هەر تۊەنێ یە بوودن ک ئێ پەێخامە وە دۊەتەیل بێەێ تۊەنن جوور ترەکیش ڕەفتار بکەن و تا ئەورە ک تۊەنن خوەێان چارەنۊس خوەێان بوون.
ئڕای یە ک یەی بازیگەر بتۊەنێ وە خاسی نەخش یەی کاراکتر بازی بکەێ، هەوەجە دێرێ ک لە دنیای ڕاسکانی ئازمان ئەوجوور ژیانێگ و ئەوجوور تایبەتمەندیێگ داشتوو یاگەر هەر نەخشێ وەپێ دان بایەس بتۊەنێ بازی بکەێ؟
بازیگەر وە مانای ڕاسکانی و بەهێزێ هەر نەخشێ خاس درارێ چ ئەو نەخشە لە ژیان تایبەتێ بوو چ نەود، هەنای چیدە نوای دۊربین و خوەد لە ئەو فەزا دۊنید ئەگەر هێز و هۆنەرێ ک ئڕای بازیگەری هەوەجەس نێاشتۊدن، نیەتۊەنید وە خاسی پێش بچید و وە دەسکەفت دڵخواز بڕەسید، تەنانەت ئەگەر لە دنیای ڕاسکانی ئەو ئازمانەیلە ژیاۊد.
هەمیشە ئڕای هەر کارێگ یەی ئامانج تایبەت هەس ک مرووڤەیل هان دەێ وەرەو ئەو کارە، ئەو ئامانج تایبەت یاگەر مدوو دڵبقرچە ک بردەد وەرەو کار بازیگەری چوە بۊ؟
ڕاسیەتێ هەمیشە دووس داشتم ئڕای زوان و فەرهەنگ خوەمان کارێ بکەم و منیش چۊ فرە لە جوانەیلمان ک دۊنم بێ هۊچ پێشتگریێگ لە دڵ و گیانەو تێکووشن خزمەتێگ وە زوان و فەرهەنگمان بکەن، پەلێگ لە ئێ کارە بگرمە دەس و دەین خوەم وە وڵاتم بارمەو جی؛ فکر کردم ئیە خاسترین کارە ک هەم هێزێ دێرم و هەمیش لە ئێ بەشە کەس فرەێگ نەێریمن و کار وەرچەوبگرێگ ئەنجام نەگردێە و لەڕاس هەوەجەس ئڕاێ بکووشیمن.
ئێرنگە ک باس زوان کوردی هاوردیدە ناو قسیەیلمان، یەی پرسیار، وە باوڕ جنابد چەنێ جیاوازی دێرێ فیلمێ ک لە وڵاتێگ دروس کریەێ وە زوان خود خەڵک ئەو وڵاتە بوودن یاگەر وە زوانێ ترەک؟
فرە؛ چەن ساڵ پێش لە وڵات ئیمە فیلێمگ درس کردیان وە زوان فارسی هڵایە هۊچکەس وەلیا پەیوەنی نەڵخس و کەس پەیجووێ نەۊ ک چۊ پێش چێە، ئەمان ئڕا ئێ فیلمە دۊاێ یەی مانگە هەڕووژ لە م پرسن فیلمدان کەی ئامادە بوو کەی تۊەنیم بۊنیمنەێ.
وەگەرد ئەدەبیات کوردیەو هەم پەیوەنی دێرید؟ پەی کارەیل ئەدەبی گرید؟ وەردەنگێان هەید؟
سەد لە سەد، فرە هەزەو خوەنین کارەیل ئەدەبی و زانستی بۊمە ک لە وڵات خوەمان و وە زوان خوەمان بڵاو بۊنە؛ تەنانەت گاجار هاوکاریەیلێگیش داشتمە، چەنان کورتە چیرووک هەڵگەردانمە؛ یەکێ لە ناو وەرزنامەی ژ، یەکێ ساڵنامەی زوان داڵگی، یەکێ لە ئەندیشەی ڕەخنەیی.
ئەر بتواید یەی کار ئەدەبی بەهێز کوردی ک تا ئێرنگە خوەنیدە و فرە لەلێ هەز بردیدە پیشنیار بێەیدە وەردەنگەیل زوان کوردی چوە پیشنیار دەید؟
کار ئەدەبی خاس لە ئێ چەن ساڵە فرە داشتیمنە لە جوانەیلمان، کارەیلێ ک خوەم لەڕاس فرە لەلێان هەز بردمە تۊەنم وە کوومە شێعر “هە لە لام بۊد گومد کردم” لە سەعید عبادەتیان، ڕۆمان “پالتاوێگ ئڕای کەیخودا” لە مازیار نەزەربەیگی و “هەرمانێگ لە بێدەنگی” لە ژیار جەهانفەرد ئاماژە بکەم.
هەر کارێگ وە گشت خاسیەیلێا هەمیشە دژواریەیل تایبەت وە خوەێ هەم دێرێ؛ لە دژواریەیل و گیر و گرفتەیل سازین فیلم تەنیادار… ئڕامان بۊش؟
هۊچ کارێ بێ گیر و گرفت نیە، لە سەر تەنیا داریش فرە هەڵکەفتەیل تیەڵ و شیرن پێش هات ک لێان بگوزەریم خاسترە. گیچەڵ فرە بۊ تەنانەت لە ناو فەرهەنگ ئاوای ک هێمان فرە جی نەکەفتێە؛ هەرسەی دەوڵەتی سەر دنیاێ مەجازی و میدیا و ڕەسانە فرە چشت ئێرنگە دی یاساییەو بۊە ئەمان م وە مدوو گیچەڵەیل تایبەت وە ژیان خوەم فرە ئڕام لە سەر ئێ کارە گیچەڵ پێش هات ک ئڕا دۊەت و ژنەیل هاو تیمی ک لە ئاوای خوەمان هاتۊن کەمتر گیچەڵ بۊ، دی خوو تەنانەت لە ناو ئاوای بۊچگێ هەم گشت نووڕگەیل و بیر و باوڕەیل چۊ یەک نیین.
فرە سپاسد کەم خاتۊن ک ئێ دەرفەتە داید، لە فەرمایشەیلد کەڵگ گردیمن؛ لە ئاخرەو قسیەی تایبەتێگ ئەر وەگەرد وەردەنگەیل دەنگ ئازادیەو دێرید خوەشاڵمان کەید.
دجارە دەسخوەشی کەم لە هەفتەنامەی دەنگ ئازادی ک ئێ دەرفەتە داس وەگەرد وەردەنگەیل هاوزوانم پەیوەنی بگرم؛ قسیەی یەکم و ئاخرم یەسە ک گشتمان هەرکە لە شوون خوەمان و لە ئاست هێز و زانیاری خوەمان هەر کارێگ لە بان دەسمان تیەێ ئڕای گەشە داین و پێشکەفتن زوان و فەرهەنگ خوەمان تەقلا بکەیمن؛ ئەگەر دەسمیەت‌دەر نییمن لانکەم نواگریش نەۊمن؛ ئمێد سەرکەفتن و بەردەوامی دێرم ئڕای گشت کەسەیلێ ک لە ئێ ڕێە تێکووشن.