دکتر زهرا شاه‌محمدیان : سبک زندگی مردم کرماشان بر سلامتشان اثر سوء دارد
اشکان میری: پنجره‌ای بر آزمایشگاههای استان گشودن، شاید آغازی باشد بر آشنایی بیشتر با یکی از مسیرهای سلامتی مردم. آغازی که می تواند برای بهبود کیفی این معبر مهم سلامتی به ایجاد «گفتمان»هایی تازه بیانجامد. به همین دلیل با یکی از تلاشگران این حوزه همکلام شده ایم. دکتر زهرا شاه‌محمدیان متولد ۱۳۴۷ تهران است که البته خودش را همدانی می‌داند. فارغ التحصیل پزشکی از دانشگاه همدان است. در سال ۱۳۷۳ با زنده یاد دکتر سمیعی که پزشک آزمایشگاه بودند، ازدواج کرده و برای تاسیس آزمایشگاه تشخیص طبی به کرماشان کوچ کردند و کارش را به عنوان پزشک عمومی در اینجا شروع کرد. با شروع کرونا در سال ۱۳۹۸ با توجه به شغل همسرش و مسئولیتی که داشتند، باید مداوم در محل کارشان حضور پیدا می کردند و متاسفانه دکتر سمیعی در سال ۱۳۹۹ به دلیل ابتلا به کرونا فوت شدند و الان هم من در حال ادامه ی کارهای ناتمام و مشترکش در آزمایشگاه و خدمت به مردم است. در روز «پزشک» مهمان صدای آزادی بود. نشستی صمیمی و شیرین داشتیم و در نهایت گفتگویی کوتاه که ماحصل آن تقدیم شما خوبان می شود:
– خانم دکتر شما دلیل حضورتان در کرماشان را گفتید، اما چه چیزی باعث شد در کرماشان ماندگار شوید؟
قبل از هر چیز بگویم که این دیار تاریخی را دوست دارم اما کرماشان در وهله ی اول به همدان که شهر مادری‌ام است، نزدیک بود و با توجه گفته‌ی مرحوم همسرم: مهم انجام خدمت رسانی به مردم است و تفاوت آنچنانی نمی‌کند که کجا باشیم!، تصمیم گرفتیم در کرماشان بمانیم. هرچند مردمان اینجا، آداب و رسومشان و همچنین برخورد گرم مسئولان دانشگاه و شخص دکتر اشرفی با ایشان باعث شد که اینجا بمانیم.
– به فرهنگ مردم کرماشان اشاره کردید. اگر زمانی در شهر دیگر و یا کشور دیگری زندگی کنید با چه المان هایی از کرماشان یاد میکنید؟
ببینید! من فکر می کنم که هر انسانی که در این خاک زندگی می کند، نباید مواردی از این دست را از یاد ببرد: اینکه مقاومت مردم کرماشان در دوران جنگ مثال زدنی بود. مهمان نوازی مردم کرماشان همیشه برای هر مسافری مورد توجه و مهم است. اما متاسفانە در لایه های زندگی، فقر و برخی مشکلات اجتماعی بە چهرەی شهر ضربە میزند. البتە این عوامل هیچوقت باعث نشده‌اند کە از این شهر دلزده شویم. هر چند چندین بار فرصت مهاجرت بە خارج کشور را داشتیم اما مرحوم دکتر سمیعی، همیشه می گفتند کە وظیفەی ما خدمت بە مردم است و مردم کرماشان دلیل خوبی بودند کە در کنارشان بمانیم.
قطعاً مرگ دکتر سمیعی می توانست در روند فعالیتهایتان در آزمایشگاه اختلال ایجاد نماید. چطور این مجموعه را سر و سامان دادید؟
این یک امر طبیعی است که برای هر انسانی مرگ عزیزانش می تواند جانکاه و نگران کننده باشد. اما همان ایده ها و اهداف کاری دکتر سمیعی به من هم این انگیزه را داد تا بتوانم به مردم خدمت کنم. بر این اساس پس از فوت همسرم، نە تنها فعالیت آزمایشگاە ما کم نشد، بلکە لطف الهی و تلاش های شبانه روزی باعث شد که کار گسترش پیدا کند و بیشتر درآمد آزمایشگاە صرف تجهیز خودش شد. چرا که به این باور رسیده بودیم که نباید مردم کرماشان مجبور نشوند برای انجام هر آزمایشی از استان خارج شوند. خدا را شکرگزارم که حالا تعداد پرسنل آزمایشگاە بە ۳۰ نفر افزایش یافتە است و می توان به کارهای بزرگ فردا دل بست.
– خانم دکتر، بە نظر شما فرهنگ مردم کرماشان چە ارتباطی با سلامت انان دارد؟ آیا تاثیر فرهنگ بر سلامتشان مثبت بودە است و یا منفی؟
متاسفانە سبک زندگی مردم کرماشان بسیار بر سلامتشان اثر سوء دارد. مواد غذایی مصرفی خانوارها و عدم تحرک مناسبشان آنان را بە سوی بیماری سوق داده است. طبق آمارها، میزان بیماری های قلبی عروقی و سکتە در کرماشان بسیار شایع است. علاوە براین، رفتارهای پرخطر در این شهر نیز سلامت روان مردم را در خطر قرار داده است. البتە ناگفتە نماند که حالا با وجود گسترش باشگاههای ورزشی، چنین وضعیتی در میان جوانان در حال بهبودی است. فقر در اینجا خودش را نمایان می کند: وقتی کە کسی برای سیرشدن خود وخانوادەاش تمام وقت و انرژی‌اش را می گذارد و بە جایی نمی رسد، دیگر سلامت برایش اولویت ندارد. از مسؤولان استان و شهر توقع می رود مسائل اجتماعی را در اولویت قرار دهند. به یقین این استان منابع طبیعی و انسانی فراوانی دارد کە در کمتر استانی در کشور اینچنین ظرفیت هایی پیدا می شود. پس نیاز است مسؤولان با عزمی جزم از این همه منابع و استعداد برای بهبود روند زندگی مردم استفاده نمایند.
– از مشکلات کاری خودتان بیشتر بگویید؟ چە محدودیت های کاری و حمایتی از سوی مسئولان دارید؟
راستش مشکلات، فراوان است اما همچنان با امید به کارمان ادامه می دهیم. بحث از «حمایت» کردید. براستی که مهمترینش همراهی و حمایت مسؤولان است. توقع داریم که دانشگاە علوم پزشکی تسهیلات و حمایتش را بیشتر کند. مرحوم دکتر سمیعی، بسیار دقیق و درست کار می کردند و من هم تلاش کردەام کە همان رویە را ادامە دهم اما حمایت سوی مسؤولان می تواند در این مسیر، بسیار در کارمان موثر باشد.
درحالیکە دوستان مان و اطرافیان بسیار توصیه می کنند کە از اینجا برویم اما ماندم و راە دکتر سمیعی را ادامە دادم و انتظار دارم کە دانشگاە هم بە ما کمک کند تا بیش از پیش در خدمت مردم شریف کرماشان باشیم. هرچند گرانی و تورم در این چند سال بسیار اثر منفی بر کارمان گذاشتە است. هزینەی نگهداری و تجهیز آزمایشگاه، مواد مصرفی، حق الزحمەی پرسنل و… فشار بسیار زیادی نە تنها بر آزمایشگاە ما بلکە بر تمامی آزمایشگاههای سطح استان وارد کردە است و اگر آزمایشگاهی مراجعه کننده مقبولی نداشتە باشد و نتواند گردش مالی خوبی داشتە باشد، مجبور است کە واحد خود را تعطیل کند.
– می‌دانیم کە در دوران زلزله فعالیتهای خیرخواهانه‌ی گستردەای داشتید. از آن دوران برایمان بگویید.
ما در کشوری بزرگ شده ایم که بزرگان فرهنگش آموزگاران راستی و درستی و همدری و مهر ورزی بوده اند. سعدی بزرگ می گوید: چو عضوی به درد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار. روزهای زلزله اگر چه بسیار تلخ بودند، اما براستی روزهای درس‌آموزی بودند. از مردم آنجا درس مقاومت گرفتم و نوع دوستی مردم ایران بسیار جالب توجە بود و کمک‌های هموطنان بسیار دلگرم کنندە بود. ولی آن چیزی کە بسیار ناراحت کننده بود، وضعیت ساختمان‌سازی و مسکن منطقه بود. با زلزلەای کە اتفاق افتاد حقایق تلخی در ساختمان‌سازی آشکار شد. این یک نکته مهم است و مسئولان بایستی به شکلی جدی با برنامه ریزی دقیق و درست به فکر بازسازی بافتهای قدیمی شهرها و روستاها باشند که در این خاک زلزله خیز شاهد از دست دادن هموطنانمان نباشیم.
در حیطەی درمان، فعالیت همکاران بسیار خوب بود و من هم در حد توانم توانستم خدمت کنم. بیمارستان های صحرایی خوبی راە افتادند و کلاً در بحث درمان مشکلی خاصی نداشتیم. بسیاری از پزشکان هم کمک های مالی بسیار خوبی نیز بە زلزلە زدگان داشتند. من چون بیشتر در زمینەی پوست و مو فعالیت می‌کنم. شخصاٌ وارد منطقە می شدم و بیماران را درمانم می‌کردم.
– خانم دکتر بسیاری از مردم آزمایشگاههای خارج استان و بە ویژە تهران را بە آزمایشگاههای داخل استان ترجیح می دهند. شما دلیل این ارجحیت را در چە می بینید؟
بله! متاسفانە واقعیت دارد. بسیاری از آزمایشگاههای سطح استان به دلیل گرانی و یا منفعت شخصی خودشان کیفیت لازم را ندارند. این در حالی است کە در آزمایشگاههای تهران و یا بقیه شهرهای بزرگ رقابت بالا باعث افزایش کیفیت شدە است. اما در کرماشان این رقابت به جز چند آزمایشگاە محدود در بین بقیه کمرنگ است. البتە خوشحالم که می بینم این رقابتها در سطح استان هم در حال افزایش است.
از اینکه برای این گفتگو وقت گذاشتید، بسیار ممنونیم