پرتو کرمانشاهی به مثابه یک هنرمند توانست از زمان عبور کند / بابک دولتی
پرتو کرماشانی، یک تئوریسین بود، شاعری مولف ، که بدونِ نوشتنِ مانیفست، با شعرهایش ، پیشنهادهایی تازه برای ادبیات کوردی جنوب ارائه کرد.
با دوازده غزلِ کوردی در کتاب کوچه‌باغی‌ها ، هشت وزنِ عروضی را به ادبیات معرفی می‌کند. انگار ادبیات را چونان فرزندِ خود می‌بیند و می‌خواهد به او راه‌رفتنی تازه بیاموزد. با بحر رجز آغاز می‌کند، بحری که شباهتِ فراوانی به ریتمِ اشعارِ ده‌هجایی دارد تا ذهنِ مخاطب راحت‌تر بتواند دورانِ گذار از شعر هجایی به شعر عروضی را طی کند. اما اوزانِ پیشنهادی به همین رجز ختم نمیشود و حتی بحرهای مختلف‌الارکانی چون مجتث را آزمایش می‌کند.
استاد پرتو ، نخستین کسی بود که معنایِ چندلایه را در شعرِ کوردی باشوور تجربه کرد، شعری با این قابلیت که بتوانیم معانیِ متفاوتی را از آن برداشت کنیم.
.
آن چهره‌ی ماندگار، با حذفِ رگه‌ی طنز از کلامِ جدی، توانست نسخه‌ای فاخر از شعرِ کوردی را به مخاطب معرفی کند، نسخه‌ای فاخر که بیشتر پیشنهادی برای شاعرانِ پس‌از‌خود بود ، تا مخاطبِ عام
.
یکی از ویژگی‌های شاعرانِ بزرگ این است که ، اندیشه‌هایشان به شکلی روی کاغذ منتقل می‌شود که با چند‌لایگی معنا و شگردهایی خاص، سلیقه‌ی تعدادِ زیادی از مخاطبینِ خاص و عام را پوشش می‌دهد. شعرِ پرتوِ بزرگ، چنین بود.
.
ویژگیِ دیگرِ نوشته‌های استاد پرتو ( چونان دیگر شاعرانِ بزرگ) کپی‌ناپذیر بودنِ آثار است. وقتی شعرها را تشریح می‌کنیم به برخی مولفه‌های سبکیِ پرتو کرمانشاهی پی می‌بریم، اما این مولفه‌ها، همه‌ی آن چیزی نیست که در شعرِ ایشان وجود دارد. آن نخِ نامرئی، که ویژگی‌های سبکی را به هم دوخته، همان رازِ نامکشوف است که سببِ جاودانگیِ استاد علی‌اشرف‌نوبتی شده است.
مواردی که فهرست‌وار بیان شد، تنها قسمتی از مشخصه‌های شعریِ ایشان است اما ذهنِ یک شنونده‌ی اهلِ فن،همچنان در کشفِ آن رازِ نامکشوف ناتوان می‌ماند. رازی که سبب شد اشعارِ پرتوِ کرمانشاهی از زمان عبور کند و بتواند امکانِ اقناع و لذتِ پنج‌نسل مخاطبینِ پس از خود را فراهم کند.
.
نباید فراموش کرد که هنرمند، یک مجموعه است و تراوشاتِ ذهنیِ او برخاسته از المانهایی مختلف. عزت و دیسیپلینِ پرتو کرمانشاهی، طیِ این همه سال، هرگز مخدوش نشد، طیِ این همه سال، کاری نکرد که آن قلعه‌ی با‌شکوه در ذهنِ مخاطب فروبریزد، خوشا چنین زندگانیِ شکوهمندی.
انتشار در هفته نامه صدای آزادی / شماره 631